ସେବେଳ ନା ଏବେଳ(୧୭)

 

ଈଶ୍ୱରଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ

ବାଙ୍ଗୁଋଷ ପାଟଣା, ଭାଣପୁର

ପୁରୀ-୭୫୨୧୧୪

ମୋ-୯୭୭୮୫୧୯୬୭୮

ସେବେଳ ନା ଏବେଳ(୧୭)

      ଛିି..ଛି..ଛି... । ଧିକ ଏମାନଙ୍କୁ । କି ପାଠ ଏମାନେ ପଢିଛନ୍ତି କେଜାଣି? ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ମୂଲ୍ୟବୋଧ କ’ଣ ଏଇଆ? କେତେ ଅହଙ୍କାର?  ଶତ୍ରୁ ମଣୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ଶବ ପାଖରେ ଠିଆ ହୋଇ ବି ଏମାନଙ୍କର ଅହଙ୍କାର ଯାଉନି । ଗାଁରେ ସେ ପବିତ୍ର ଭାଇଚାରା ସଂସ୍କୃତିକୁ ଏ ନିଉଛୁଣା ରାଜନୀତି ପୁରାପୁରି ଧ୍ୱସଂ କରି ସାରିଲାଣି । ୟା ଠାରୁ ଆଉ କ’ଣ ବଡ ଅମାନବୀୟ କାମ ହୋଇ ପାରେ? ବିଷର୍ଣ୍ଣ ମନରେ ଯଦୁ ମଉସା ଏକ କ୍ଷୋଭ ଭରା କଣ୍ଠରେ ଏସବୁ କହି ଚାଲିଥାନ୍ତି । ବୟସ ଆସି ପଞ୍ଚଷଠି । ଶେଷରେ ନିଜେ ଯାଇ ରଘୁଆକୁ ଯୋଡ ହସ୍ତ ହୋଇ ଭିଡିକି ଆଣନ୍ତି । କହନ୍ତି ଆରେ ତୁ ଯାହାକୁ ତୋର ପରମ ଶତ୍ରୁ ବୋଲି ଭାବୁଛୁ ସେ ଆଜିତ ଆଉ ଏ ଦୁନିଆରେ ନାହିଁ । ତା’ର ଶବ ଆଜି ତା’ ଦାଣ୍ଡଘରେ ଶୋଇଛି ।  ତୁ ତା’ର ପରା ବଡବାପା ପୁଅ ଭାଇ । ତା’ର ରକ୍ତର । ତା’ ଶବକୁ କାନ୍ଧ ଦେବାରେ ଆଉ କାହିଁକି ରାଗ ଋଷା । ଚାଲ ଯିବା । ଏହା କହି ରଘୁଆର ହାତଧରି ଟାଣି ଆଣନ୍ତି । ପାଣୁର କୋକେଇ ବନ୍ଧା ହୁଏ । ବୟୋଜେଷ୍ଠ ହିସାବରେ ଯଦୁ ମଉସା ଶବ ସାଥୀରେ ମଶାଣୀକୁ ଯାଆନ୍ତି । ଯିବା ସମୟରେ ହଜି ଯାଆନ୍ତି ନିଜ ଗାଁ ଚରିତ୍ରର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ବିଭତ୍ସରୂପ ଭିତରେ ।

      ଗାଁରେ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଗାଏଁ ମୋଟ ଚାରିଶହ ପଚାଶ । ଓା୍ୱର୍ଡମେମ୍ବର ପ୍ରାର୍ଥି ପାଇଁ ଛିଡାହୁଅନ୍ତି ଦୁଇଜଣ ଦୁଇ ଦଳରୁ । ଦୁଇଜଣ ଯାକ ଗାଁର ସମସ୍ତ ପରିବାରକୁ ବିଭାଜିତ କରିଚାଲନ୍ତି ରାଜନୈତିକ ଦଳୀୟ ଭାବଧାରାରେ । ଓା୍ୱର୍ଡମେମ୍ବର ଭାବେ ଜିତିବା ପାଇଁ ସତେଯେମିତି ଗାଁରେ ଏକ ଯୁଦ୍ଧର ଆୟେଜନ ଚାଲିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଗାଁର ହାବଭାବରୁ ଜଣା ପଡୁଥାଏ ରଘୁଆ ଜିତିବ । କ’ଣ ହୁଏ କେଜାଣି ଭୋଟ ପୂର୍ବଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟା ୫ଟାରେ କେଉଁ କଥାରୁ ପାଣୁଆର ରଘୁଆର ବଚସା ହୁଏ । ଦୁଇଜଣ ଦାଦା ବଡବାପା ପୁଅ ଭାଇ । ଦୁଇଟି ପରିବାର ମାତ୍ର ଏକା ରକ୍ତ । ହଠାତ୍ ପାଣୁଆ କହେ ହଉ କାଲି ତୋତେ ଆଉ ମୋ ପରିବାର ମୋଟେ ଭୋଟ ଦେବେନି । ଏହା କହି ସେ ଚାଲିଯାଏ । ସତକୁ ସତ ତାପରଦିନ ନିର୍ବାଚନରେ ରଘୁଆ ହାରିଯାଏ ମାତ୍ର ତିନିଖଣ୍ଡ ଭୋଟରେ । ଯେଉଁଥିରେ କି ପାଣୁଆ ପରିବାରର ୫ଖଣ୍ଡ ଭୋଟ ଅନ୍ୟ ଦଲକୁ ଚାଲିଯାଇଥାଏ । ବାସ୍ ଗାଁରେ ମହାଭାରତ । ଗାଁ ସେତେବେଳକୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ହୋଇ ନଥାଏ । ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ଦୁଇଭାଗ । ଦୁଇଭାଇଙ୍କ ଭିତରେ ଅରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ ଯୁଦ୍ଧ । ଏହା ପରିବାରରୁ ଗାଁକୁ ବ୍ୟାପିଯାଏ । ରାଜନିତିଆମାନେ ନିଜର କି କୁହୁକ ଯାଦୁ  ବଳରେ ଗାଁର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏପରି ଦଳୀୟ ଭାବଧାରାରେ ବୁଡେଇ ଦେଇଥାଆନ୍ତି ଯେ ସାତପୁରୁଷରୁ ଥିବା ଭାଇ ଭଗାରୀ ଜ୍ଞାନ୍ତି କୁଟୁମ୍ବ ର ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ ହଠାତ ଦୁଇଟି ରାଜନୈତିକ ଦଳର ପରିଚୟ ବହନ କରିନିଏ । ଗାଁଟାରେ ସବୁବେଳେ ଦଳୀୟ କନ୍ଦଳ ଗାଁକୁ କଲବଲ କରିରଖିଥାଏ କହିଲେ ଚଳେ । ଏମତି ବି ହୁଏ ଯେ ଗୋଟିଏ ଦଳର କୈାଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର ଛାଇ ପଡିଲେ ଅନ୍ୟଦଳର ଲୋକଙ୍କର ନାହି ଡିଏଁ ।  ଅନେକ ସମୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ଗାଁର ସେ ଶାନ୍ତ ମନୋରମ ଚରିତ୍ରକୁ ପୁରା ପୁରି ଦୋହଲାଇ ଦିଏ । ଏମିତି ବି ଗାଁରେ କାହାର ମଲା ମୃତ୍ତିକା ଅବା ବିବାହ ଭୋଜିଭାତ ହେଲେ ଦଳୀୟ ହିସାବରେ ଲୋକ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ପୁରନ୍ତି । କ’ଣ ହେଲା ଏ ସମାଜର ? ଶବ ସହିତ ଯାଉଥିବା ସମୟରେ ରାମ ନାମ ସତ୍ୟ ସହିତ ଏଭଳି ଭାବନାରୁ ଯଦୁମଉସା ଓହ୍ଲେଇ ଆସନ୍ତି ନିଜ ଯୁବାବସ୍ଥାର ଗାଁ ଚରିତ୍ରକୁ ।

   କି ସୁନ୍ଦର ଥିଲା ସେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଚରିତ୍ର । କି ସୁନ୍ଦର ଆହା ଭାଇଚାରା । ଗାଁର ଯାନିଜାତ୍ରା, ମେଳାମଉତ୍ସବରେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ କି ଭାବାବେଗ । କେତେ ମଜଭୁତଏକତା ଥିଲା ଗ୍ରାମ ବାସୀଙ୍କ ଭିତରେ । ଗାଁରେ କାହାର ଟିକେ ବି ଅସୁବିଧା ହେଲେ ଗାଁର ସମସ୍ତେ ଠିଆ ହୋଇ ଯାଉଥିଲେ ତା ପାଖରେ । ଆଉ ସବୁଠୁ ଆଗରେ ଥିଲା ସାହିଭାଇର ସମ୍ପର୍କ । କୁଟୁମ୍ବ -କୁଟୁମ୍ବ ଭିତରେ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିବିଡ । ହେଲେ ତାଙ୍କର ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ବେଳକୁ ସବୁ ବଦଳି ଗଲାଣି । ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନ ଆଜି ସହରୀ ଜୀବନର “ଆପଣା ସୁଖକୁ ଦେଖ୍‌” ଆପଣେଇ ସାରିଲାଣି । ଗାଁରେ ସେ ସାମୁହିକ ଜୀବନ ଜିଇଁବାର ପରମ୍ପରାକୁ ପ୍ରାାୟ ସମସ୍ତେ କରଛଡାଦେଇ ପାରିବାରିକ ଆନନ୍ଦରେ ସିମୀତ ହୋଇଗଲେଣି । ସହରୀ ଜୀବନ ଭଳି ମୋ ପରିବାର ଭଲରେ ରହୁ ସ୍ୱାର୍ଥପରତାର ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ସମସ୍ତେ ପ୍ଲାବିତ ହେବାରେ ଲାଗିଲେଣି । ଗାଁର ଅଖଣ୍ଡ ଏକତାକୁ ଆଜି ରାଜନୈତିକ ଦଳୀୟ ଭାବନା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଖଣ୍ଡିତ କରିଦେଇଛି । ଗାଁର ଅଳ୍ପଶିକ୍ଷିତ, ଅଶିକ୍ଷିତ ଏହା ମଧ୍ୟ ବୁଝି ପାରୁନାହାନ୍ତି, ଯେଉଁ ନେତାମାନଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ସେମାନେ ଦଳୀୟ କନ୍ଦଳ ରେ ସାମିଲ୍‌, ସେମାନେ କିନ୍ତୁ ଯାହାକୁ ରାଜନୈତିକ ରଣାଙ୍ଗନରେ ଶତ୍ରୁ ବୋଲି ବିବେଚନା କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ପାରିବାରିକ ଉତ୍ସବରେ ଏମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତ ସୁନିଶ୍ଚିତ । ଏମିତି ବେଳେବେଳେବି ଗାଁରେ ଶିକ୍ଷିତ ମଣିଷ ମାନଙ୍କ ଭିତରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୂପ ଆଚରଣ । ଦିନକୁଦିନ ସତେଯେପରି ରାଜନୀତି ସମସ୍ତଙ୍କ ରକ୍ତରେ ମିଶିଯିବାରେ ଲାଗିଛି । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରୁ ମୁକ୍ତି କ’ଣ ସତରେ ଏ ଗାଁ ଆଉ ପାଇବ, ତାଙ୍କର ସେ ବିଶ୍ୱାସ ବି ଆଉ ନାହିଁ ।

     ଏମିତି ଭାବୁଭାବୁ ଶ୍ମଶାନରେ ପହଞ୍ôଚଲା ବେଳକୁ ଯଦୁମଉସା ବୁଝିପାରନ୍ତିନି ସତରେ କିଏ ଭଲ । ଗାଁର ସେଦିନର ସେବେଳ ନା ଆଜିର ଏବେଳ ଯେଉଁଠି ରାଜନୈତିକ ଭାବନାରେ ନିଜ ଭାଇର ଶବକୁ କାନ୍ଧ ଦେବାକୁ ଭାଇ ନାରାଜ ।

*******