ସେବେଳ ନା ଏବେଳ(୧୮)

 

ଈଶ୍ୱରଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ

ବାଙ୍ଗୁଋଷ ପାଟଣା, ଭାଣପୁର

ପୁରୀ-୭୫୨୧୧୪

ମୋ-୯୭୭୮୫୧୯୬୭୮

ସେବେଳ ନା ଏବେଳ(୧୮)

      ଜେଜେ ଯାଇଁଲ, କୁନାଭାଇନା କାଲି ନିଜର ପ୍ରାର୍ଥୀପତ୍ର ଦାଖଲ କରିବାକୁ ଯିବେ । ତେଣୁ କାଲି ଏକ ବିଶାଳ ଶୋଭାଯାତ୍ରାର ଆୟୋଜନ । ଜେଜେ କୁହନ୍ତି ଆରେ ଶୋଭାଯାତ୍ରା କ’ଣ ହେବ କିରେ? ଦଶପଚିଶି ଦଳୀୟ ଭାଇମାନଙ୍କୁ ନେଇକି ପ୍ରାର୍ଥୀପତ୍ର ଦାଖଲ କରିଦେଲେ କ’ଣ ହେବନି? କାଳିଆ କହେ ତୁମେ ବୁଝିପାରୁନ ଜେଜେ । ତୁମ ସମୟ ଭଳିଆ କ’ଣ କଥା ଆଉ ଅଛି । ଯୁଗ ପୁରାପୁରି ବଦଳି ଗଲାଣି । ଏବେ ପରା ପ୍ରଚାର ସର୍ବସ୍ୱ ସଂସାର । ନିଜ ଡେଙ୍ଗୁରା ନିଜେ ପିଟ ମନ୍ତ୍ରରେ ଦୁନିଆ ଚାଲିଛି । ଯିଏ ଯେତେ ଜୋରରେ ନିଜ ଡେଙ୍ଗୁରା ପିଟି ପାରିଲା ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ସେତେ ନିରିକ୍ଷେଇ କରି ଦେଖୁଛନ୍ତି । ନିର୍ବାଚନ କଥା ନା । ତେଣୁ ପ୍ରାର୍ଥୀପତ୍ର ଦାଖଲ କଲା ବେଳକୁ ସାଙ୍ଗରେ ହଜାରେ ଖଣ୍ଡେ ଦଳୀୟ କର୍ମୀ ଗୋଟିଏ ବିଶାଳ ଶୋଭାଯାତ୍ରା କରି ଗଲେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରଭାବିତ ହେବେ ଓ କାଳିଆ ଭାଇର ଭୋଟ୍ ବଢିବ । କାଳିଆର ଏ ଭିତିରିଆ କଥା ଶୁଣି ଜେଜେ ଆଉ ଟିକେ ଉତ୍କଣ୍ଠାର ସହ ପଚାରନ୍ତି ଆରେ କାଳିଆ ଶୋଭାଯାତ୍ରାଟି କେମିତି ଯିବ ବା । କାଳିଆ ଉତ୍ତର ଦିଏ ଜେଜେ ଦଳୀୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟଠାରୁ ବାହାରି ନିର୍ବାଚନ ଅଧୀକାରିଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ପର୍ଯର୍୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ ଦୁଇକିଲୋମିଟର ଯିବ । କୁନା ଭାଇ ଗୋଟିଏ ଖୋଲା ଜିପ୍‌ରେ ବେକରେ ଗୁଡିଏ ଫୁଲମାଳ ପକେଇ ଯୋଡହସ୍ତ ମୁଦ୍ରାରେ ଠିଆ ହୋଇ ରହିଥିବେ । ଜିପ୍‌ପଛରେ ପାଖାପାଖି ହଜାରେ ପୁରୁଷ ଓ ନାରୀ, ପାଞ୍ଚଶହ ମଟର ସାଇକେଲ୍‌ରେ କର୍ମୀମାନେ ଦଳୀୟ ପତାକା ମାରି ଶ୍ଲୋଗାନ ଦେଇ ଚାଲିବେ । ଦେଖିବ ଶୋଭାଯାତ୍ରାଟି ଅଞ୍ଚଳ ପ୍ରକମ୍ପିତ କରି ଚାଲିବ ।

      ଏତିକି କହି କାଳିଆ ସେ ଜାଗା ପରିତ୍ୟାଗ କରେ ହେଲେ ଜେଜେ ସେଇଠି ବସିକି ହଜିଯାଆନ୍ତି ଆଜିର ସମାଜରେ ହେଉଥିବା ଶୋଭାଯାତ୍ରା, ବନ୍ଦପାଳନ, ଧର୍ମଘାଟ, ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଦିର ଦୃଶ୍ୟରାଜିରେ । ଆଗ ଭଳି ଆଉ ଜନତା ନାହାନ୍ତି ନା ନେତା । ଦିନ ଥିଲା ନେତାଙ୍କ ଡାକରାରେ ଲୋକମାନେ ଘରୁ କାମଧନ୍ଦା ଛାଡି ନେତାଙ୍କ ପଛରେ ଆନ୍ଦୋଳନ, ଧର୍ମଘଟ ଅବା ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ସାମିଲ୍ ହୋଇ ଯାଉଥିଲେ । ମାତ୍ର ଆଜିର ନାଗରିକମାନେ ନିଜ ସ୍ୱାର୍ଥପାଇଁ ଖୁବ୍ ସଚେତନ । ନିଜର ଦୈନିକ ମଜୁରୀକୁ ହାତଛଡା କରି ମୋଫତରେ କେହି କୁଆଡେ ଯିବାକୁ ନାରାଜ । କାରଣ ଜନତା ବି ବୁଝି ଗଲେଣି ଆଜିର ନେତାମାନଙ୍କ ଆହ୍ୱାନ ପଛରେ ସେମାନଙ୍କ ନିଜର ବଡ ସ୍ୱାର୍ଥଟିଏ ନିହିତ । ତେଣୁ କିଏ ବା କାହିଁ ଏଭଳି ପ୍ରାର୍ଥୀ ପତ୍ର ଦାଖଲ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ହେଉ, ଦଳୀୟ ନେତା-ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ବଡ ବଡ ସଭାରେ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ହେଉ ଅବା ଦଳଦ୍ୱାରା ଡକରା ଦିଆ ଯାଇଥିବା ବନ୍ଦପାଳନକୁ ସଫଳ କରେଇବା ପାଇଁ ମାଗଣାଟାରେ ଯିବ? ତେଣୁ ଆଜିକାଲି ବିନା ଭଡାରେ ଜନସମାଗମ ଅସମ୍ଭବ । ତେଣୁ ନେତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ମୁତାବକ କେଉଁ ଗାଁରୁ କେତେ ଲୋକ ଦରକାର ତାହାର ଚିଠା  ଓ ଏ ସବୁର ଆୟୋଜନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଟଙ୍କା ଆସି ପହଞ୍ôଚଯାଏ ଗାଁଗଣ୍ଡାର ଦଳୀୟ କୁଜିନେତାଙ୍କ ପାଖରେ । କୁଜିନେତା ବି ଭାରିଖୁସ୍ । ଗାଁରୁ ବଛା ବଛା ବେରୋଜଗାରିଆ ଟୋକାମାନଙ୍କ ଗାଡିରେ ପେଟ୍ରୋଲ ଭରି ଢୋଲାଏ ଲେଖାଏଁ ମଦ ପେଇ ଖାଦ୍ୟ ଖୋଇ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ବାହାରନ୍ତି । ଆଉ ଗାଁର ମହିଳା ଓ ଗରିବ ପୁରୁଷ ଦିନ ମଜୁରିଆ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଦୈନିକ ମଜୁରି, ଖାଦ୍ୟ ଓ ଯିବା ଆସିବା ପାଇଁ ଗାଡି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଦିଅନ୍ତି । ବାସ୍ ଏତିକିରେ କଥା ଶେଷ । ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଅବା ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦିନ ସଭାକୁ ଗାଁ ଗାଁରୁ ବୁହାଚାଲନ୍ତି ସାଧାରଣ ଜନତା । ଆଉ ନିଜକୁ ଚାଲାକ ଓ ଚତୁର ମଣୁଥିବା ଆଗଧାଡିର କୁଜି ନେତାମାନେ ମଟର ସାଇକେଲ୍‌ରେ ଧୁମ୍ ପେଟ୍ରୋଲ ପୋଡି ପରିବେଶ ଓ ଶଦ୍ଦ ପ୍ରଦୁଷଣ ସହିତ ଆଗେଇ ଚାଲନ୍ତି ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଓ ସଭା ସ୍ଥଳକୁ । ସଭାସ୍ଥଳରେ ହୁଏ ବିଶାଳ ଜନସମାବେଶ । ତେଣୁ ଆଜିର ଏ ଜନସମାବେଶର କାୟା  ଟଙ୍କାଖର୍ଚ୍ଚର ପରିମାଣ ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିର୍ଭର କରେ । ଏତ ଗଲା ଶୋଭାଯାତ୍ରା ଓ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ସଭା କଥା । ହେଲେ ବନ୍ଦ ପାଳନ ଓ ଧର୍ମଘଟ ବେଳର ପରିସ୍ଥିତି ଖୁବ୍ ଜଟିଳ । ସେଥିରେ ଆଉ ଲୋଡା ପଡନ୍ତିନି ଏ ଗାଁ ଗହଳିର ସାଧାରଣ ନିରୀହ ଜନତା । ସେଥିରେ ଆବଶ୍ୟକ ଗୁଣ୍ଡାଳିଆ ଗଜା ଟୋକା । ବାସ୍ ପ୍ରତି ଛକ ପାଇଁ ଆଠଦଶ ଜଣ ବଛା ବଛା ଟୋକାକୁ ମଦ ମାଂସଦେଇ, କିଛି ପକେଟ ଖର୍ଚ୍ଚ ଦେଇଦେଲେ କାମ ଖତମ୍ । ରାସ୍ତା ପୁରାପୁରି ବନ୍ଦ । ରାସ୍ତାରେ ଟାୟର ତ ନିଶ୍ଚୟ ଜଳିବ ପୁଣି ବିଶେଷ କଥା ତାଙ୍କ ଭୟରେ ଆଉ ସେ ରାସ୍ତା ଦେଇ କେହି ଯାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ  କିମ୍ବା ଦୋକାନ ବଜାର ଆଉ କେହି ଖୋଲି ପାରିବେ ନାହିଁ । ଏମିତିକି ରୋଗୀ ଓ ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳାବି ସେ ରାସ୍ତା ଦେଇ ଯାଇପାରିବେ ନାହିଁ । କି ବିଡମ୍ବନା ଏ ସମାଜର?

       ଏମିତି ଭାବୁ ଭାବୁ ଜେଜେ ତାଙ୍କ ଯୁବାବସ୍ଥାର ସଭାସମିତି ଆନ୍ଦୋଳନ କଥାରେ ଟିକେ ହଜିଯାଆନ୍ତି । ସେ ସବୁ ଥିଲା ଖୁବ୍ ନିଆରା । ସେବେଳର ନେତାଏ ଥିଲେ ନିତିବାନ୍ । ନିଜ ସ୍ୱାର୍ଥ ଅପେକ୍ଷା ସାମୁହିକ ସ୍ୱାର୍ଥ ଥିଲା ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଆଦର୍ଶ । ଏକ ମହତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରଖି ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ଜନତାଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଉଥିଲେ ବିନା ଦ୍ୱିଧାରେ ସମସ୍ତେ ଘରୁ ଗୋଡକାଢି ବାହାରୁଥିଲେ । ପାଦରେ ଚାଲି ଚାଲି ଯାଉଥିଲେ ନେତାଙ୍କ ସହ ପ୍ରତିବାଦର ସ୍ୱର ନେଇ ଅନେକଦୂର । ମଦ ମାଂସର ସ୍ଥାନ ହିଁ ନଥିଲା । ମଟର ଗାଡିରେ ଏପରି ପେଟ୍ରୋଲ୍ ଡିଜେଲର ଅପବ୍ୟବହାର ଆଦ୍ୟୈ ନଥିଲା । ସଭାମାନଙ୍କୁ ଯେଉଁ ମାନେ ଯାଉଥିଲେ ନେତାଙ୍କ ନିତି ଓ ବିଚାରରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ସବୁକାମ ବନ୍ଦକରି ସ୍ୱଇଚ୍ଛାରେ ଯାଉଥିଲେ । ଆଉ ସବୁଠୁ ବଡ କଥା ଏଭଳି ଆୟୋଜନରେ ଯୁବପିଢୀ ବିପଥ ଗାମୀ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ହିଁ ନଥିଲା । ଏମିତି ଭାବୁ ଭାବୁ ସେ ବ୍ୟତିବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ପଡନ୍ତି ଆଉ ବୁଝି ପାରନ୍ତିନି ସତରେ କହାକୁ ସେ ଭଲ ବୋଲି କହି ପାରିବେ ଥିଲା ସେବେଳ ନା ଅଛି ଆଜିର ଏବେଳ ।

******