All India Radio Talk କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ

ଈଶ୍ୱରଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ

ବାଙ୍ଗୁଋଷ ପାଟଣା

ଭାଣପୁର, ପୁରୀ

ମୋ-୯୭୭୮୫୧୯୬୭୮

କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ

    ମନୁଷ୍ୟର ତିନୋଟି ମୈାଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ୟରୁ ଦ୍ୱିତୀୟଟି ହେଲା ବସ୍ତ୍ର । ବଣଜଙ୍ଗଲରେ ଜୀବନ ବିତଉଥିବା ସମୟରେ ପ୍ରକୃତିର ପ୍ରକୋପ ଅବା ଲଜ୍ଜାରୁ ନିଜ ଶରୀରକୁ ଢାଙ୍କି ରଖିବା ପାଇଁ ଗଛର ବକ୍କ୍‌୍‌ଳ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲା । ମାତ୍ର ଧୀରେଧୀରେ ନିଜର ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲା ବସ୍ତ୍ର । ଆଉ ବସ୍ତ୍ର ପାଇଁ ସେ ତିଆରି କରିଥିଲା ସୁତା ଓ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲା ତାହାର ମୂଳ ଉପାଦାନ ତନ୍ତୁ । ଜୀବଜଗତରୁ ନିଜକୁ ସଭ୍ୟ ବୋଲେଇବାରେ ବସ୍ତ୍ର ଥିଲା ତା’ର ପ୍ରଥମ ଆଭୂଷଣ । ସହାବସ୍ଥାନରୁ ନିଜକୁ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ବୋଲି ଅଭିହିତ କଲା । କ୍ରମେ ସମାଜର କାୟା ବିସ୍ତାର ହେତୁ ବସ୍ତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ପ୍ରକାରନ୍ତେ ତନ୍ତୁର ଆବଶ୍ୟକତା ବଢିବାରେ ଲାଗିଲା । ନିଜର ଅଭିସନ୍ଧିଛୁ ପଣିଆରେ ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ ସହିତ ପରୀକ୍ଷାଗାରାରେ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସଫଳ ହେଲା । ବସ୍ତ୍ରର ବିବିଧତା ପାଇଁ କେବଳ ତନ୍ତୁ ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଉପାଦାନହୋଇ ରହିଲା ନାହିଁ । ତନ୍ତୁକୁ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଜିନିଷ ନିର୍ମାଣରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାରେ ଲାଗିଲା । ଆଜି ମନୁଷ୍ୟ ଏପରି ଅବସ୍ଥାରେ ପହଞ୍ôଚଛି ଯେ ତନ୍ତୁ ବିନା ସେ ସତେଯେମିତି ଅଙ୍ଗହୀନ ହୋଇ ପଡିବ । ଏପରିକି ଦାନ୍ତ ଘଷିବା ବ୍ରସ୍‌ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମହାକାଶଯାନର କଳେବର ନିର୍ମାଣ କରିବାରେ ସେ ତନ୍ତୁର ପ୍ରୟୋଗ କଲାଣି । 

   ତନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାକୃତିକ ଅବା କୃତ୍ରିମପଦାର୍ଥ ହୋଇପାରେ ଯାହାର ଲମ୍ବ ଏହାର ମୋଟାଇ ତୁଳନାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ ଏବଂ ଏହା ନମନୀୟ ହେବା ନିତ୍ୟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ତନ୍ତୁରୁ ସାଧାରଣତଃ ଅନେକ ଜିନିଷ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଜିନିଷର ତିଆରିରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । 

   ତନ୍ତୁକୁ ପ୍ରଧାନତଃ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ ଯଥା ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ ଓ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ । 

କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ 

   କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ବା ରାସାୟନିକ ତନ୍ତୁ ଗୁଡିକର ପ୍ରସ୍ତୁତି ସମୟରେ ହିଁ ସେମାନଙ୍କର ରାସାୟନିକ ସଂରଚନା, ଗଠନ ଏବଂ ଧର୍ମ ମନମୁତାବକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଓ ସ୍ଥିର କରାଯାଇପାରେ ।

   କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁକୁ  ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ଯଥା 

୧. ପୁନଃରୁତ୍ପତ୍ତି ତନ୍ତୁ ((Regenerated fibers) ଓ 

୨. କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ (Synthetic fibers)

Synthetic fibers(କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ)

   କୁତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ବା ରାସାୟନିକ ତନ୍ତୁ ସେହି ତନ୍ତୁ ମାନଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ଯେଉଁ ମାନଙ୍କର ରାସାୟନିକ ସଂରଚନା, ଶାରିରୀକ ସଂରଚନା ଓ ଧର୍ମ ଗୁଡିକୁ ବହୁବିଧ ଭାବରେ ସେମାନଙ୍କର ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇପାରେ ।

କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁଗୁଡିକ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ଯଥା

1. Regenerated fiber

2. Synthetice-fiber    

Regenerated fiber (semi-Synthetic-fiber)

   ଏହି ତନ୍ତୁ ଗୁଡିକ ପ୍ରାକୃତିକ ଲମ୍ବାଶୃଙ୍ଖଳଥିବା ପଲିମର୍ ମାନଙ୍କର ଆଂଶିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇ ତିଆରି କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ତନ୍ତୁ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ Viscose rayon , Acetate rayon ଅନ୍ୟତମ । ଏଗୁଡିକ ଆଖିକୁ ଭାରି ଚିକ୍‌ଚିକ୍ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ମାତ୍ର ପିନ୍ଧିବା ପାଇଁ ଆରାମ ଦାୟକ ନୁହେଁ । ଏହି ତନ୍ତୁରୁ ନିର୍ମିତ କପଡା ଗୁଡିକ ସାଧାରଣତଃ ଯାତ୍ରା କଳାକାରମାନେ ପିନ୍ଧିଥାନ୍ତି  ଏବଂ ସାଜସଜା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

 Synthetice-fiber (କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ)

   କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ଗୁଡିକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ କୃତ୍ରିମ କଞ୍ଚାମାଲ ଯଥା-ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍ସ ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ତନ୍ତୁ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ Nylon, polyester, Polyvinyl chloride (PVC), Poly olefins (acrylic fiber), Carbon fiber, Aromatic polyamides (Aramids), Polyethylene(PE), Elastomers

Nylon

   ଏହା ପ୍ରଥମ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ଭାବେ ପରିଚିତ । ୧୯୩୫ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୨୮ ତାରିଖରେ Dupont କମ୍ପାନୀର ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ Wallace carothers ନାମକ ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା । ସର୍ବପ୍ରଥମେ ରେଶମ ସୁତାର ସ୍ଥାନ ଏହି ନାଇଲନ୍ ସୁତା ଗ୍ରହଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା । ସମୟକ୍ରମେ ଏହାର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନନ୍ୟଗୁଣ ପାଇଁ ଅନେକ କାମରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଲା ।

 Polyester

   ଏହା ଏକ ବହୁଳ ବ୍ୟବହୃତ କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ । ଏହାର ରାସାୟନିକ ନାମ ହେଉଛି polyethylene terethalate (PET)। ଏହିତନ୍ତୁରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ବସ୍ତ୍ର ସାଧାରଣତଃ Home furnishing, apparels ଆଦିରେ ବହୁଳ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ତୁଳାସୁତା ସହିତ ଏହାର ମିଶ୍ରଣ କପଡାକୁ ମଜବୁତ୍ କରାଏ । ଏହି ତନ୍ତୁକୁ ମଧ୍ୟ Bottle, Films, LCD (liquid crystal display), Tarpaulin, holograms, Filters, Film insulation for wire ମାନଙ୍କରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । liquid crystal display ଭାବେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଏହାକୁ liquid crystal polymer ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା । 

Polyvinyl chloride (PVC)

   ଏହି କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁର ବ୍ୟବସାୟିକ ନାମ Vinyon। ସାଧାରଣତଃ ଏହା ବୁଣା ବିହୀନ ବସ୍ତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ସର୍ବପ୍ରଥମେ ୧୯୩୯ ମସିହାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।

Poly olefins (acrylic fiber)

   ଏହି କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ polyacrylonitrile ରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ । acrylic ଗୋଟିଏ ହାଲୁକା ନରମ ଏବଂ ଉତ୍ତାପ ପ୍ରଦାନକାରୀ  ତନ୍ତୁ ଅଟେ ଯାହାକି ପ୍ରାକୃତିକ ପଶମ ତନ୍ତୁ ବା ଉଲ୍ ର ବିକଳ୍ଫ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

 Carbon fiber

   ଏହି ତନ୍ତୁ ବହୁତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଏବଂ ହାଲୁକା ଅଟେ । ଏହା ଉଡାଜାହାଜ, ଯାନବାହନ ଏବଂ ରାସ୍ତାଘାଟ ନିର୍ମାଣରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଖେଳ ସଂରଞ୍ଜାମରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

 Aromatic polyamides (Aramids)

   ଏହି କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ବର୍ଗରେ twaron, Kevlar, nomex  ପ୍ରଧାନ । ଏହି ତନ୍ତୁ ଗୁଡିକ ଏମାନଙ୍କର ଉଚ୍ଚତାପ ସହନଶୀଳ ଶକ୍ତି ଗୁଣପାଇଁ  ଆଦୃତ । ଏମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ High-Performance ତନ୍ତୁ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । 

 Twaron (ParaAramids)

   ଏହା ୧୯୭୦ ମସିହାରେ AKZO dutch company ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଏବଂ ଉତ୍ତାପସହ୍ୟ ତନ୍ତୁ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଇଂଞ୍ଜିନିୟରିଙ୍ଗ୍ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।

Kevlar

   ଏହି କୃତ୍ରିମ ତନ୍ତୁ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ stephanie kwoldk ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଉଦ୍ଭାବନ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ତନ୍ତୁ ୧୯୭୦ ମସିହାରେ ଗାଡିଟାୟାର୍ ମାନଙ୍କରେ ବ୍ୟବହୃତ ଷ୍ଟିଲ୍ ଜାଗାମାନଙ୍କରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା ।

Nomex

   ଏହା ଗୋଟିଏ ଅଗ୍ନିପ୍ରତିରୋଧକ ତନ୍ତୁ । ଏହା ୧୯୬୦ ମସିହାରେ dupont ଦ୍ୱାରା ବିକଷିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପକଙ୍କ ବସ୍ତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତହୋଇଥାଏ । 

 Polyethylene (PE)

   ଏହା ସାଧରଣ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଭାବେ ପରିଚିତ । ପୃଥିବୀରେ ବାର୍ଷିକ ପାଖାପାଖି ୮୦ ନିୟୁତଟନ୍ ଏହା ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ବ୍ୟବହାର ବହୁଳ । ବୋତଲ୍ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବିଦ୍ୟୁତ୍ ତାର ଉପରେ ଆସ୍ତରଣ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ରାସାୟନିକସଂଙ୍କେତ C2H4 û ।

 Elastomers (spandex, lycra or elastomer)

   ଏହି ତନ୍ତୁ ଗୁଡିକ ଏମାନଙ୍କର ଇଲାଷ୍ଟିକ୍ ଗୁଣ ପାଇଁ ଜଣା ଶୁଣା । ଏହି ତନ୍ତୁ ଗୁଡିକ ପ୍ର।।କୃତିକ ରବର ଠାରୁ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ଶକ୍ତ । ଏହା ଗୋଟିଏ Polyester-polyurethane copolymer । ଏହା ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜୋସେଫ୍ ସିଭରସ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା dupont ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ୧୯୫୮ରେ ବିକଷିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଖେଳାଳୀ ମାନଙ୍କ ବସ୍ତ୍ରରେ ବହୁଳ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । 

   ଏତ୍‌ଦ ବ୍ୟତିତ ଆହୁରି କେତେକ ପ୍ରକାରର ନୂତନ ତନ୍ତୁ ମଧ୍ୟ ବିକଷିତ ହୋଇଛି ଯେଉଁ ଗୁଡିକର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଅନେକ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର । ଏହି ତନ୍ତୁ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ତନ୍ତୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଜଗତରେ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାନ୍ତି । 

   ପରିଶେଷରେ ଏତିକି କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଯଦିଓ ପ୍ରଥମେ ବିଭିନ୍ନ ତନ୍ତୁ କେବଳ ମଣିଷର ବସ୍ତ୍ର ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ତେବେ ବର୍ତ୍ତମାନର ବିଜ୍ଞାନ ରାଜୁତି ପୃଥିବୀରେ ତନ୍ତୁ ଆଜି ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁଳ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି । ସତେଯେମିତି ତନ୍ତୁ ବିନା ମଣିଷର ପ୍ରଗତି ସଂକଟରେ ପଡିଯାଇପାରେ ।

*******